Borsa, yıllardır yatırım yapmak isteyenlerin ilgisini çeken, kazanç fırsatları sunduğu kadar riskler de barındıran bir finansal piyasa. Televizyonlarda hızla yükselen veya düşen hisse senedi grafiklerini görüp, “Borsa tam olarak nedir ve nasıl işliyor?” diye merak etmiş olabilirsin. Belki de çevrende borsa ile ilgilenen biri var ve onun kazanç hikayelerini dinlerken “Borsaya nasıl girilir, ben de yatırım yapabilir miyim?” diye düşündün. İşte bu rehber tam da bunun için!

Borsa Nedir ve Nasıl Çalışır?

Borsa yatırımcıların finansal enstrümanları alıp sattığı büyük bir pazardır. Bunu kalabalık sebze-meyve hali gibi düşünebilirsin. Pazarda domates almak isteyenler ve satanlar vardır. Eğer domates az ama talep çoksa fiyat artar; tam tersi durumda, yani domates bol ama talep düşükse fiyat düşer. Borsada da hisse senetlerinin fiyatı aynı mantıkla arz talebe göre belirlenir.

Borsada işlem gören en yaygın yatırım aracı hisse senetleridir. Şirketten hisse senedini satın aldığında, aslında o şirketin küçük bir ortağı olursun. Eğer şirketin değeri artarsa, hisse senedinin fiyatı da yükselir, elindeki hisseleri yüksek fiyata satarak kar edebilirsin. Tam tersi durumda, yani şirketin değeri düşerse hisse fiyatı da geriler ve zarar edebilirsin.

Borsa üzerinde işlem yapan varlıkların fiyatları anlık olarak değişir. Bunun sebebi, piyasadaki yatırımcıların her an aldıkları alım ve satım kararlarıdır. Bu yüzden borsada fiyat hareketlerini takip etmek ve doğru zamanda doğru kararları almak önemlidir.

Türkiye’de borsa işlemleri Borsa İstanbul (BIST) üzerinden yürütülür. Borsada yatırım yapabilmek için öncelikle bir yatırım hesabı açman gerekir. Tüm işlemler elektronik ortamda gerçekleşir. Artık fiziki olarak borsaya gitmene gerek yok; bir bilgisayar veya mobil uygulama üzerinden kolayca hisse senedi alıp satabilirsin. Bunu Midas gibi aracı kurumlar ya da bankalar aracılığıyla yapabilirsin. İşlemler genellikle şu şekilde yürür:

• Hisse senedi almak isteyen yatırımcılar, belirli bir fiyat üzerinden alım emri verir.
• Hisse senedi satmak isteyen yatırımcılar da kendi belirledikleri fiyat üzerinden satış emri girer.
• Alıcı ile satıcının belirlediği fiyatlar eşleşirse, işlem gerçekleşir ve hisse el değiştirir.

Borsa Yatırımlarında Bilmen Gereken Temel Kavramlar

Borsa dünyası, bazen kafa karıştırıcı olabilir; ancak doğru kavramları bilmek, burada başarılı olmanın anahtarıdır. Borsa yatırımlarına başlarken bazı temel terimleri öğrenmek, işlemlerini daha bilinçli şekilde yönetmene yardımcı olur. Borsa dünyasında sıkça karşılaşacağın bazı temel kavramlar şu şekildedir:

1.    Portföy

Borsada yatırım yaparken sahip olduğun tüm yatırım araçlarının toplamına portföy denir. Uzman yatırımcılar farklı türdeki yatırımları bir araya getirerek riskini dağıtmaya çalışır. Örneğin sadece hisse senetleri almak yerine, emtialara da yatırım yaparak portföyünü çeşitlendirebilirsin. Bu birden fazla balık türünü tutarak daha fazla çeşitlilik ve güvence elde etmeye benzer.

2.    Borsa Endeksi

Borsa endeksi, borsada işlem gören birçok hisse senedinin ortalama performansını ortaya koyan göstergedir. Misal BIST 100, Türkiye’deki en büyük 100 şirketin hisse senetlerinin ortalama performansını gösterir. Borsa endeksini takip ederek borsanın genel durumu hakkında fikir edinebilirsin.

3.    Alım-Satım (Buy-Sell) Emri

Borsa yatırımlarında işlem yapmak için alım (buy) veya satım (sell) emri vermen gerekir. Piyasa emri, hemen işlem yapmanı sağlar. Piyasa emri verirsen, hisseyi o anki piyasa fiyatından alır veya satarsın. Örneğin, bir hisse senedini 100 TL’den almak istiyorsan, piyasa emriyle bu işlemi hemen gerçekleştirebilirsin, ancak fiyat minimal de olsa değişmiş olabilir.

4.    Limit Emri (Limit Order)

Limit emri, belirli fiyat hedefiyle işlem yapmanı sağlar. Sabırlı davranıp belirlediğin fiyatla işlem yapmak istersen, limit emri verirsin. Örneğin 100 TL’den almak yerine 95 TL’den almak istersen, 95 TL’lik limit emri koyabilirsin. Bu durumda, ancak hisse fiyatı 95 TL’ye düştüğünde alım işlemi gerçekleşir. Yani fiyatın senin belirlediğin seviyeye gelmesini beklemiş olursun.

5.    Stop Loss (Zararı Durdurma) Emri

Stop loss, kayıplarını sınırlamak amacıyla verilen bir emirdir. Eğer hisse senedinin fiyatı baştan belirlediğin seviyenin altına düşerse, otomatik olarak satılmasını sağlar. Örneğin 100 TL’den aldığın bir hisse senedinin fiyatı 80 TL’ye düşerse, 80 TL’lik bir stop loss emri vererek, zararın artmasını engelleyebilirsin. Birçok yatırımcı tarafından güvenlik önlemi olarak kullanılır.

6.    Take Profit (Kar Al) Emri

Take profit, yatırımını istediğin kâr seviyesine geldiğinde otomatik olarak satmana yardımcı olur. Örneğin yine 100 TL’den bir hisse senedi aldığını düşünelim ve bu hisseden 20 TL kazanmayı planlıyorsun. 120 TL hedefleyerek take profit emri verebilirsin. Bu emir, kârını garanti altına alman için oldukça kullanışlıdır.

7.    Volatilite

Volatilite, ilgilendiğin yatırım aracının fiyatının ne kadar değişken olduğunu ifade eder. Yüksek volatilite, fiyatların hızlı bir şekilde artıp azaldığı anlamına gelir. Örneğin hisse senedinin fiyatı bir gün %5, ertesi gün ise %10 artabilir, bu durumlarda hissenin volatilitesinin yüksek olduğu söylenebilir.

8.    Likidite

Likidite yatırım aracının hızla nakde çevrilebilme kapasitesini ifade eder. Yani hisse senedini veya başka bir yatırım aracını ne kadar çabuk alıp satabileceğini anlatır. Büyük şirketlerin hisse senetleri genellikle daha likittir, çünkü her an alıcı ve satıcı bulmak mümkündür.

Borsada Sık Yapılan Hatalar ve Kaçınma Yolları

Borsada sakin kalabilmek çok önemlidir, duygusal kararlar çoğunlukla zarara yol açar. Örneğin fiyatlar düşerken panik yaparak satış yapman, büyük kayba neden olabilir. Benzer şekilde, fiyatlar hızla yükseldiğinde heyecanla alım yapmak da seni zarara uğratabilir. Yatırım yaparken belirlediğin stratejilere sadık kalmalı, piyasa dalgalanmalarına duygusal tepkiler vermekten kaçınmalısın.

Borsada yatırım yapmadan önce şirketler, sektörler ve ekonomik durum hakkında yeterli bilgiye sahip olmak önemlidir. Birçok yatırımcı, duydukları söylenti ya da popüler tavsiye doğrultusunda hareket eder ve sonuçta büyük kayıplar yaşar. Yatırım yapmadan önce mutlaka araştırma yapmalısın. Şirketin geçmiş performansını, sektörünü, piyasa koşullarını ve daha fazlasını incelemelisin. Midas’ın sunduğu finansal raporlar üzerinde yaptığı sektör incelemelerini fikirlerini oluştururken baz alabilirsin.

Birçok yeni yatırımcı, borsa yatırımının en büyük sırrının doğru zamanlamayı yakalamak olduğunu düşünür. Ancak piyasanın doğru zamanlamasını bulmak oldukça zordur, “daha iyi bir zaman” hiçbir zaman gelmeyebilir. Erteleme, kaybedilen fırsatlar anlamına gelir. Yatırım yapmaya başlamak için en uygun zaman “şimdi”dir. Borsaya küçük adımlarla başlayabilir, riskini kontrol altına alarak zamanla deneyim kazandıkça yatırımını artırabilirsin.

Borsaya Girmek İçin Ne Yapmalısın?

Kendine en uygun finans kuruluşunu belirleyerek bir yatırım hesabı açabilir, borsa işlemleri yapmaya başlayabilirsin. Yatırım hesabı, borsa işlemleri için gerekli olan bir hesap türüdür. Burada paranı saklar, alım-satım işlemlerini yapar ve kazançlarını takip edersin. Yatırım hesabı açarken, kimlik doğrulamana yardımcı olacak bazı belgeler istenebilir. Bu belgeleri hazırlayarak hesabını kolayca açabilirsin.

Borsada yatırım yapmaya karar verdikten sonra, “Hisse nasıl alınır?” sorusu en çok merak edilen sorulardan biridir. Dijital platformlar üzerinden hisse satın almak oldukça basittir, birkaç saniye içerisinde tamamlayabilirsin. İlk olarak almak istediğin hisseyi arayarak, fiyatını ve işlem saatlerini kontrol edebilirsin. Alım emri verirken dikkat etmen gereken bir diğer önemli husus da emir türleridir. Borsa yatırımının kapılarını Midas ile aralayabilirsin. Midas, hem yeni başlayanlar hem de deneyimli yatırımcılar için mükemmel bir platform sunuyor. Hemen hesabını aç, hisse alım satımlarını kolayca yap ve borsada kazanç sağlamaya başla!